Down by Law og Forest

Down by Law

Jim Jarmusch

Í aðdraganda RIFF var nokkrum leikstjórum boðið hingað til lands. Einn af þeim var bandaríski kvikmyndagerðamaðurinn Jim Jarmusch og í tilefni af því voru nokkrar gamlar myndir hans í sýningu. Þeirra á meðal var költ klassíkin Down by Law sem mér fannst besta myndin sem ég sá á hátíðinni (fyrir utan kannski Brim).

Down by Law er í grunninn fangelsismynd sem hefst með langri kynningu á tveimur af aðalpersónum myndarinnar. Annar þeirra er atvinnulaus plötusnúður og hinn minniháttar melludólgur, báðir lifa stefnulausu lífi og eru nógu kærulausir til þess að lenda í fangelsi fyrir glæpi sem þeir frömdu ekki. Í fangelsinu þurfa þeir að deila klefa með ítölskum ferðamanni sem þekkir flóttaleið úr fangelsinu. Áður en langt um líður eru fangarnir þrír flúnir.

Jarmusch hefur oft gefið lítið fyrir söguþráð í myndum sínum (sbr. orð hans: 'Life has no plot, why must films or fiction?'). Söguþráðurinn var ekki öflugasti hluti þessar myndar en flestar persónurnar voru það að vísu ekki heldur, mér fannst leikurinn hjá sumum þurr og fjarlægur á köflum sem kom að vísu ekki mikið að sök. Það sem skaraði fram úr var andrúmsloftið, það þurfti enga tónlist til þess að gera aðstöðu mannanna mjög drungalega. Ítalski leikarinn var líka góður, fyndni hreimurinn hans virkaði mjög vel.

Hér er eitt minnistæðasta atriði myndarinnar sem sýnir hvað persónurnar ná að tengjast vel í fangelsinu. Mér fannst leikarinn í miðjunni að vísu mjög fjarlægur í þessu atriði.



Forest

Ég tók þessa mynd af leikstjóranum

Áður en Forest hófst hélt leikstjórinn Benedek Fliegauf fyrirlestur um efni og aðdraganda myndarinnar. Það fyrsta sem hann tók fram var að sér þætti miður að geta ekki fylgst með myndinni með okkur því hann vildi sjá hversu margir hefðu úthald í að horfa á hana til enda. Þetta gaf ekki góð fyrirheit en að lokum skildi ég hvað leikstjórinn átti við; myndin var gríðarlega langdregin og erfið áhorfs.

Eitt og annað kom fram í þessum fyrirlestri. Ég man eftir að leikstjórinn talaði um hve erfitt væri að framleiða kvikmynd í Ungverjalandi, hann er ekki menntaður kvikmyndagerðamaður og gat því ekki sótt um neina styrki. Öll myndin var tekin upp á stafrænni myndavél og Fliegauf vildi að leikararnir, sem voru allir áhugamenn, færu í þriggja mánaða æfingar áður en hann hóf tökur

Handrit myndarinnar var byggt á smásagnakveri eftir leikstjórann. Öll myndin var þannig fjölmargar litlar misbærilegar sögur sem tengdust ekki hver annarri. Ein af áhugaverðum ákvörðunum leikstjórans var að stilla myndavélinni upp nánast ofan í andlit leikaranna. Annað stíleinkenni var að teygja hvert atriði út í óendanleikann og láta þannig persónur endurtaka sig í sífellu eða hreinlega taka upp löng skot af engu.

Ég er ekki viss um hvers vegna aðstandendur RIFF ákváðu að mynd sem var svona mikið byrjendaverk ætti eitthvað erindi við áhorfendur á Íslandi. Mig langaði oft að standa upp en lét mig hafa það að horfa á þetta í gegn. Vonandi sá enginn hérna þessa mynd.